مالیات با زندگی در کانادا و سایر کشورهای صنعتی عجین شده است. با توجه به اینکه در فصل مالیاتی قرار داریم دوستان زیادی در این باره پرسش می‌کنند. مطالب متنوعی هم به صورت تالیف و هم ترجمه در سایت‌ها و بلاگ‌ها منتشر شده که به بسیاری از پرسش‌ها پاسخ می‌دهد اما چون به نظرم آمد که یک بخش عمده‌ای از پرسش‌هایی که تازه‌واردان و یا آن دسته از مهاجرانی که به دلایلی اقامت طولانی نداشته و به سرعت به ایران بازگشته‌اند مطرح می‌کنند به مقدمات بحث مربوط می‌شود در اینجا سعی کرده‌ام مقدماتی‌ترین و ابتدایی‌ترین این پرسش‌ها را پاسخ دهم. اگر مورد دیگری به ذهن‌تان می‌رسد که در قالب همین توصیف یعنی «پرسش‌های مقدماتی» بگنجد می‌توانید یادآوری نمایید تا بحث به مرور تکمیل شود. نیاز به تاکید و تکرار ندارد که مقوله حساب و کتاب مالیاتی به ویژه در کشوری چون کانادا یک بحث تخصصی است که برای آگاهی از جزییات آن در موارد پیچیده مراجعه به یک حسابدار خبره، امین و قانون‌دان توصیه می‌شود.
پاسخ به تعدادی از پرسش‌های تازه‌واردان درباره مالیات و فصل مالیاتی
فصل مالیاتی چه زمانی است؟
کانادایی‌ها برای انجام مالیات شخصی personal tax هر سال، از ابتدای سال یعنی روز اول ژانویه تا پایان ماه ایپریل سال بعد (در واقع 4 ماه) فرصت دارند (این فرصت برای خویش‌فرماها self-employer تا نیمه جون است). به عبارت دیگر الان که در اواخر ماه مارچ سال 2015 قرار داریم داخل فصل مالیاتی مربوط به سال 2014 شده‌ایم. البته چون دریافت فرم‌ها و T-slipهای مختلف و همچنین خرید RRSP که اطلاعات آنها برای کارهای مالیاتی ضروری است از کارفرماها و موسسات مالی و نظایر اینها معمولا تا پایان ماه فوریه زمان می‌برد اکثر کانادایی‌ها بعد از دریافت همه این مدارک و رسیدها و در فاصله ماه‌های مارچ و ایپریل کارهای مالیاتی خود را انجام می‌دهند اما تازه‌واردانی که به‌دلیل وضعیت شغلی یا مالی مطمئن هستند چنان مدارکی برای‌شان نخواهد آمد می‌توانند در همان هفته‌های اولیه کارهای مالیاتی خود را انجام دهند.
اگر تا پایان ماه ایپریل مالیات ندهم؟
یک کانادایی قانون‌گرا زمان‌های قانونی را همیشه رعایت می‌کند اما اگر این زمان رعایت نشود بسته به مورد ممکن است با تنبیهاتی روبرو شود. مثلا اگر درآمدهای شما به میزانی بوده باشد که به آنها مالیات تعلق می‌گرفته و تا پایان ماه ایپریل این بدهی به اداره مالیات پرداخت نشود مشمول دیرکرد و جریمه می‌شود که به میزان مبلغ بستگی دارد اما اگر شما تازه‌واردی هستید که درآمدی نداشته‌اید تنبیه مالی در مورد شما اتفاق نمی‌افتد؛ با اینحال تلاش کنید که فردی قانون گرا باشید و اعلام وضعیت مالیاتی در زمان قانونی یکی از برجسته‌ترین رفتارهای نشان‌دهنده پایبندی به قانون در جوامع غربی است.
در زمان انجام کارهای مالیاتی چه مدارکی لازم است؟
این بستگی به وضعیت مالی شما دارد. شماره کد ملی یا SIN شما ضروری است. آدرس و شماره تلفن و سایر اطلاعات شخصی خود و خانواده برای تکمیل فرم‌ها لازم است. اگر جایی مشغول به کار بوده‌اید و حقوق دریافت کرده‌اید فرم T4 که خلاصه وضعیت پرداختی شماست ضرورت دارد. اگر در بانک حساب سرمایه‌گذاری داشته‌اید فرم T5 نیاز دارید. در صورتی‌که کمک هزینه کودک دریافت کرده‌اید برگه رسید Universal Child Tax Benefit را که دریافت کرده‌اید باید همراه داشته باشید (به کمک هزینه استانی مالیات تعلق نمی‌گیرد). چنانچه برای تحصیل پولی پرداخت کرده‌اید، رسید آن را از کالج دریافت و همراه داشته باشید، در صورت خرید RRSP باید رسید آن را همراه داشته باشید. در صورت هزینه برای امور پزشکی رسیدهای آن را همراه داشته باشید. در صورت پرداخت برای کلاس‌های هنری یا ورزشی برای بچه‌ها رسید آن را همراه داشته باشید…فهرست این موارد زیاد است اما در مورد تازه‌واردان در سال اول معمولا تعداد این آیتم‌ها بسیار محدود است.
هزینه انجام کارهای مالیاتی چقدر است؟
از صفر تا خیلی! قبل از هر چیز باید توجه داشت که خود انجام امور مالیاتی هزینه‌ای ندارد یعنی اداره مالیات کانادا CRA بابت این کار هزینه‌ای طلب نمی‌کند و تنها اگر شما به کمک یک فرد متخصص برای انجام کارهای مالیاتی خود نیاز داشته باشید ممکن است لازم باشد که به وی بابت خدماتی که به شما ارائه می‌دهد پرداختی انجام دهید.
اگر تازه‌واردی هستید که کارهای مالیاتی بسیار سبکی دارید یا دانشجوی مراکز آموزشی هستید یا مهاجر کم‌درآمد لازم نیست هزینه‌ای پرداخت کنید فقط کافی است به یکی از مراکز مرتبط با خود (تازه‌واردان به مراکز یاری به آنها یا welcome centre یا کتابخانه‌های عمومی، دانشجویان به بخش مربوطه در مرکز آموزشی خود و…) مراجعه کرده و از خدمات رایگانی که به این منظور فراهم است بهره‌برداری کنید. معمولا این خدمات فقط در فصل مالیاتی و در فاصله ماه‌های فوریه تا ایپریل تدارک دیده می‌شود. علاوه بر این حسابداران رسمی هم معمولا برای این طیف از افراد ارقام بالایی طلب نمی‌کنند (25 تا 30 دلار برای هر فرد) اما چنانچه کارهای مالیاتی شما بیش از اینها باشد مثلا خویش‌فرمایی هستید که باید هزینه‌های متنوعی را به عنوان هزینه مربوط به کسب و کار از بخش هزینه شخصی تفکیک و تاثیر آنها را در درآمدها مشخص کنید به دلیل وقت و دقت و تخصص بیشتری که این کار نیاز دارد باید هزینه بیشتری هم به حسابدار پرداخت. در مورد شرکت‌ها هم که اصولا بحث دیگری مطرح است و انجام امور مالیاتی آنها بسته به حجم کار و گردش مالی عمدتا بدون استفاده از خدمات تخصصی مقدور نیست.
آیا می‌توانم خودم کارهای مالیاتی خودم را انجام دهم؟
بله؛ هیچ محدودیتی در این زمینه وجود ندارد و هر کس با مراجعه به سایت اداره مالیات کانادا می‌تواند خودش این کار را انجام دهد. در مورد افراد شاغل و حقوق‌بگیر که معمولا کارهای مالیاتی وضعیت ساده و روشنی دارد، انجام این کار توسط خود فرد بسیار عادی است و حدود نیمی از کانادایی‌ها کارهای مالیاتی‌شان را خودشان انجام می‌دهند اما در سال اول به دلیل عدم آشنایی افراد با سیستم و اینکه وبسایت اداره مالیات خیلی کاربرپسند طراحی نشده توصیه می‌کنم که حتما از خدمات متخصصان (که همان‌طور که بیان شد برای شما می‌تواند رایگان باشد) بهره بگیرید و در سال‌های بعد اگر با توجه به وضعیت درآمدی احساس کردید که خودتان قادر به انجام آن هستید، چنین کنید. البته اگر کسب و کاری راه‌اندازی کردید و یا به‌صورت خویش‌فرما عمل کردید توصیه اکید من استفاده از خدمات حسابداری است.
من یک حساب سرمایه‌گذاری دارم و بانک من یک برگه برایم فرستاده که نشان می‌دهد مبلغ بسیار اندکی در حد چند ده دلار سود حسابم بوده و هیچ درآمد دیگری هم نداشته‌ام آیا باید این را هم اعلام کنم؟
بله. شما باید هر نوع درآمدی income که به آن مالیات تعلق می‌گیرد –اصطلاحا taxable است- را به اداره مالیات اعلام کنید؛ سود حساب‌های سرمایه‌گذاری یکی از این موارد است و رقم اصلا مهم نیست. شما در زمانی که در حال فایل کردن مالیات هستید این درآمدها را هم باید اعلام کنید. بانک‌ها و موسسات مالی موظف هستند که تا پایان فوریه هر سال اطلاعات مربوط به درآمدهای وابسته به سرمایه‌گذاری مشتریان را در قالب فرم‌های T5 فایل کرده و علاوه بر اداره مالیات، به اطلاع صاحبان آن حساب‌ها هم برسانند بنابر این یک نسخه فرم T5 که حاوی این اطلاعات است برای شما هم ارسال می‌شود. چون اداره مالیات هم این اطلاعات را دریافت می‌کند عدم اعلام آن به ضرر شماست. توجه داشته باشید که صرف اینکه شما از چنین حساب‌هایی سود کسب می‌کنید به معنای این نیست که باید مالیاتی پرداخت کنید. مالیات بر اساس مجموعه درآمدهای «مشمول دریافت مالیات» شما محاسبه می‌شود و اگر کل این درآمدها از عددی کمتر باشد و شما جزو خانواده‌های کم‌درآمد محسوب شوید (که اکثر تازه‌واردان به دلیل فقدان درآمد یا درآمدزایی کم در ماه‌ها و چه بسا سال‌های اولیه چنین وضعی دارند) مالیاتی پرداخت نخواهید کرد.
بعد از فایل کردن مالیات چه اتفاقی می‌افتد؟ چقدر طول می‌کشد تا پرونده ما وارد سیستم شود؟
اطلاعات در همان لحظه اول و با تکمیل فرم‌ها به‌صورت آنلاین وارد سیستم می‌شود اما در بار اول، نهایی شدن کار معمولا چند هفته‌ای زمان می‌برد چون احتمال دارد که سیستم درخواست ارسال نسخه کاغذی کند و یا بازنگری پرونده توسط یک مامور در اداره مالیات لازم باشد. البته هیچ‌کدام از این موارد نگران‌کننده نیست و به‌ویژه در نوبت اول کاملا طبیعی است و به همین دلیل اینکه دریافت رسید رسمی اداره مالیات که به آن Notice of Assessment می‌گویند (معادل مفاصا حساب مالیاتی) ممکن است چند هفته‌ای زمان ببرد.
برگه Notice of Assessment چیست؟
این رسید چکیده وضعیت مالیاتی اعم از درآمد فرد، درآمد خانواده، رقمی که می‌تواند برای سال جاری RRSP خریداری کند و سایر اعتبارهای مالیاتی tax credits احتمالی را معرفی می‌کند.
آیا فایل نکردن پرونده مالیاتی و عدم دریافت Notice of Assessment مشکلی در آینده پدید می‌آورد؟
همان‌طور که پیشتر بیان شد انجام امور مالیاتی یک تکلیف قانونی است که همه کانادایی‌ها باید آن را انجام دهند. شهروندان و افراد مقیم باید این کار را در هر کجا که زندگی می‌کنند انجام دهند و انجام آن ربطی به اسکان در کانادا ندارد (البته در کشورهایی که با کانادا توافق‌نامه‌های مالیاتی در این زمینه دارند، فردی که کار مالیاتی‌اش را در کشور مورد اشاره انجام داده نیازی به تکرار آن در مورد کانادا ندارد). اگر فرد دارای میزانی از درآمد باشد که به آن مالیات تعلق می‌گیرد انجام ندادن کارهای مالیاتی شکل جدی‌تری به‌خود می‌گیرد و می‌تواند تبعات قضایی داشته باشد.
علاوه بر این شما به دلایل بسیار متنوع به Notice of Assessment نیاز دارید مثلا برای تهیه وام مسکن، تهیه line of credit، ارسال دعوت‌نامه برای ویزای توریستی، برای اقدام در برخی از برنامه‌های مهاجرتی از جمله برنامه‌های دریافت اقامت از طریق خویشاوندی sponsorship همسر و والدین و ده‌ها مورد دیگر. حتی بر اساس قانون جدید شهروندی، ارائه درخواست شهروندی کانادا بدون ارائه این برگه امکان‌پذیر نیست. پس توصیه می‌کنم که در انجام آن کوتاهی نکنید.
اگر ساکن کانادا نباشم؟
ساکن کانادا نبودن گاهی چندان روشن نیست. مثلا اینکه کسی چندین ماه در خارج کانادا باشد و چندین ماه در داخل کانادا به معنای این است که ساکن resident کانادا نیست؟ به هر حال اگر ساکن کانادا نیستید در زمان انجام کارهای مالیاتی به این نکته اشاره کنید و در این صورت اگر مالیاتی به شما تعلق بگیرد رقم آن بسیار کمتر از کسی خواهد بود که ساکن کانادا است اما توجه داشته باشید که اعلام اینکه ساکن کانادا نیستید می‌تواند تبعاتی در سایر زمینه‌ها برای‌تان داشته باشد.
آیا درست است که ممکن است به جای پرداخت پول، پول دریافت کنم؟
بله. افراد به دلایل مختلف ممکن است با انجام امور مالیاتی پول دریافت کنند. مثلا افراد کم‌درآمد (از جمله اکثریت تازه‌واردان) از حمایت‌های مالی برخوردار می‌شوند و چک دریافت می‌کنند. دریافت اعتبارGST/HST هم یکی دیگر از موارد دریافت کمک هزینه مالی است. از آنجا که محاسبه child tax benefit بر اساس میزان درآمد خانوار است، کمک هزینه اطفال بر این اساس ممکن است افزایش یا کاهش یابد. حتی افراد شاغل و دارای درآمد هم بر اساس وضعیت هزینه‌ها و پرداخت‌ها ممکن است مشمول یکی یا چند مورد بازگشت مالیاتی tax return شوند. علاوه بر این بسته به وضعیت افراد، ممکن است کردیت‌های دیگری مشمول حال آنها شود که بر روی مصارف سال جاری آنها و مالیاتی که در پایان سال (در فصل مالیاتی سال بعد) محاسبه می‌شود تاثیر مثبت بگذارد. بیان جزییات در این مورد به فرصت و حوصله دیگری نیازمند است.
فصل مالیاتی کم‌پرداخت و پردریافتی را برای‌تان آرزو می‌کنم!
از سایت اداره مالیات کانادا می‌توانید اطلاعات به‌روز را کسب کیند.