تحقق شرط زبان انگلیسی (یا فرانسه بسته به دانشگاه) یکی از دغدغه‌های جدی کسانی است که زبان اول آنها انگلیسی نبوده و می‌خواهند برای دریافت پذیرش از یکی از مراکز تحصیلات تکمیلی در کانادا یا امریکا اقدام کنند.
عمدتا اینکه چگونه می‌توان دریافت که آیا به ارائه مدرک زبان نیاز هست یا نه، یک قاعده کلی این است که شما یا از یکی از استان‌های کانادا مدرک دیپلم دبیرستان (عموما گرید 12) دریافت کرده باشید و یا حداقل در یکی از مراکز تحصیلات تکمیلی در کانادا حداقل یک دوره‌ی تمام‌وقت دوساله را به پایان رسانده باشید. البته این دومی را برخی مراکز به عنوان حداقل قبول ندارند و دوره‌ی مربوطه باید طولانی‌تر از دو سال بوده باشد.
به دلیل دریافت سوالاتی درباره‌ی میزان اهمیت تحقق شرط زبان انگلیسی برای دریافت پذیرش دانشگاهی در اینجا به پاره‌ای از آنها پاسخ داده شده است.
به صورت کلی پاسخ منفی است چون این دو آزمون برای تعیین سطح دو استاندارد مختلف طراحی شده‌اند اما اگر نمره‌ی آیلتس عمومی شما با حداقل درخواستی اختلاف مثبت دارد توصیه می‌کنم با هماهنگ‌کننده دوره program coordinator تماس گرفته و موضوع را مطرح کنید.
واقعیت این است که نحوه تاثیر شرط زبان در دریافت پذیرش به چند عامل بستگی دارد:
اولین عامل بین‌المللی یا محلی بودن دانشجو است. از آنجا که دانشجویان بین‌المللی منبع درآمد قابل ملاحظه‌تری برای دانشگاه محسوب می‌شوند و دانشگاه می‌تواند با ارائه پذیرش مشروط به شرط تامین شرایط زبان در مدت معین، سبب شود که دانشجویان برای چند ترم در کلاس‌های زبان دانشگاه ثبت نام کنند معمولا در مورد آنها رعایت شرط زبان با سهولت بیشتری بررسی می‌شود. البته این اختلاف بین نمره زبان متقاضی و حداقل قابل قبول باید به گونه‌ای باشد که متقاضی با چند درس زبان بتواند مشکل را رفع کند و همچنین از نظر سایر شرایط، مثلا کارنامه تحصیلی در شرایط خوب و قابل توجهی باشد.
عامل دوم میزان تقاضا برای آن رشته تحصیلی است. هر چه رشته‌ای یا دانشگاهی محبوب‌تر باشد و تقاضا برای آن بیشتر باشد، دقت ادارات آموزش در بررسی شرایط دریافت پذیرش بیشتر و سخت‌گیرانه‌تر می‌شود چون عملا این شرایط می‌توانند به صورت فیلترهای اولیه عمل کرده و سدی در برابر هجوم درخواست‌ها باشند. به همین دلیل مثلا گرفتن پذیرش در دوره‌های کارشناسی معمولا سخت‌تر از تحصیلات تکمیلی است؛ یا از دانشگاه‌های شهرهای بزرگ سخت‌تر از دانشگاه‌های کوچک؛ و یا در رشته‌های پزشکی و بهداشت دشوارتر از فنی و در آنها سخت تر از علوم انسانی است. به همین دلیل توجه به شرط زبان به عنوان یک فیلتر مثلا در رشته‌های پزشکی خیلی بیشتر از علوم انسانی است. البته توجه داشته باشید که بین اهمیت و میزان نمره درخواستی برای زبان با شدت سخت‌گیری برای آن تفاوت است. مثلا نمره زبان مورد نیاز برای رشته‌های علوم انسانی بالاتر از فنی است و متقاضی این رشته‌ها باید نمره زبان بالاتری داشته باشد اما سخت‌گیری در همان محدوده مورد پذیرش، در رشته‌های علوم انسانی کمتر از فنی است.
عامل دیگر، مرجع بررسی کننده تقاضاها است. الان در اکثر دانشگاه‌های کانادا بررسی اولیه توسط یک سیستم اداری انجام می‌شود و سپس برای بررسی نهایی به شورای علمی مربوطه در دپارتمان مرتبط ارسال می‌شود. این موضوع سبب می‌شود که بررسی شرط زبان به صورت خیلی بروکراتیک انجام شود و مثلا چند نمره اختلاف هم پذیرفته نشود در حالیکه اگر این درخواست مستقیما در دپارتمان بررسی شود (که تا یک دهه قبل تقریبا در مورد تمام دوره‌های تحصیلات تکمیلی بالاتر از کارشناسی چنین بود) احتمال پذیرش مشروط آن بیشتر از مردود شدن درخواست متقاضی است. البته در این زمینه دانشگاه‌ها و واحدهای آموزش سیاست‌های مختلفی دارند و نمی‌توان برای همه آنها یک سیاست واحد را تعریف کرد اما به دلیل اینکه در دهه گذشته مرتبا بر میزان تقاضا برای تحصیلات دانشگاهی در کانادا افزوده شده است بخش‌های اداری در این زمینه درگیرتر شده‌اند و بنابر این بررسی شرط زبان هم بروکراتیک‌تر و با انعطاف کمتر انجام پذیرفته است.
این مورد هم نیز به سیاست‌های آموزشی دپارتمان و همچنین وزن و اعتبار فردی که از او درخواست می‌شود بستگی دارد. الان برخی از دانشگاه‌ها بر تحقق شرط زبان تاکید بسیار زیادی دارند و از اعضا هیات علمی هم می‌خواهند که به این موضوع پایبند باشند بنابر این بسیار دیده شده است که اگر استادی از رزومه، سابقه کاری و تحصیلی دانشجویی احساس رضایت داشته باشد به وی متذکر شده که اگر بتواند شرط زبان را محقق کند او بقیه توافقات مربوط به پذیرش وی را انجام خواهد داد اما برای کسری نمره زبانش نمی‌تواند کاری انجام دهد. البته ممکن است که در مواردی درخواست یک استاد پیشکسوت صاحب نام در دپارتمان به دلیل جایگاه خاص وی پذیرفته شود اما باید دید آیا چنین استادی حاضر است چنین درخواستی را مطرح کند و اگر آری، در مورد چه کسی؟ معمولا این گونه موارد در باره افراد متقاضی برای مقطع دکترا بیشتر صادق است.
مثلا به فرض شما یک دوره فوق لیسانس را پشت سر گذاشته‌اید و می‌خواهید برای یک فوق لیسانس دیگر یا یک دوره پیشرفته یا دکترا تقاضا دهید که آن دوره هم به طور معمول برای فارغ‌التحیلان خارج کانادا تقاضای نمره زبان می‌کند، آیا از شما هم چنین تقاضایی خواهند کرد؟
واقعیت این است که این پرسش، پاسخ سرراست ندارد و سیاست موسسات آموزشی در این باره مبهم است. مواردی دیده شده که حتی یک موسسه در زمان‌های مختلف سیاست‌های متفاوت را اجرا کرده است. برخی موسسات سیاست روشنی را در وب سایت خود اعلام می‌کنند. مثلا می‌گویند کسانی که حداقل یک دوره دو ساله در کانادا را به پایان رسانده باشند نیازی به ارائه نمره مجزا ندارند. برخی دیگر این مدت را افزایش داده و سه ساله کرده‌اند (تا عملا فارغ‌التحصیلان در رشته‌های دو ساله کالج‌ها را منفک کنند) برخی دیگر تاکید می‌کنند که فرد باید کل دوره را به صورت تمام‌وقت گذرانده باشد و نه پاره‌وقت.
برخی موسسات برای رشته‌هایی که وابستگی زیادی به زبان دارد (مثلا تدریس) ارائه مجدد نمره زبان را ضروری می‌دانند. معمولا فارغ‌التحصیلان دوره‌های فوق لیسانس برای ادامه تحصیل در مقطع دکترای همان رشته نیازی به ارائه نمره زبان ندارند. همین وضعیت برای یک فوق لیسانس دیگر در وضعیتی که نیاز خیلی زیاد به زبان نباشد صادق است. در مورد ادامه تحصیل فارغ‌التحصیلان کالج در دانشگاه، شرایط بسیار متنوع و مبهم است و بهتر است با هماهنگ‌کننده coordinator رشته موردنظر مکاتبه نمایید.
در برخی رشته‌ها بله. عمدتا رشته‌های فنی و حرفه‌ای که دانش زبانی عمیق یک ضرورت حرفه‌ای نیست. البته چنین چیزی مورد به مورد بسته به رشته‌ی تحصیلی و محل تحصیل تفاوت می‌کند. معمولا مراکزی که متقاضی کمتری دارند آسان‌گیرتر هستند اما در مجموع به دلیل افزایش قابل توجه متقاضیان تحصیل در مراکز آموزشی کانادا روز‌به‌روز این آسان‌گیری‌ها کمتر می‌شود.
